ఛత్రపతి అనే పేరు వెంటే చాలు.. శివాజీ మహారాజ్ గుర్తుకు వస్తాడు. మరాఠా సామ్రాజ్యానికి వన్నె తెచ్చిన వాడు ఛత్రపతి శివాజీ మహారాజ్. మరాఠా సామ్రాజ్య స్థాపకుడు కూడా ఈయనే. 17వ శతాబ్దపు భారతీయ యోధులలో ఛత్రపతి శివాజీ మహారాజ్ చాలా ప్రముఖమైన వారు.  శత్రువుల గుండెల్లో వణుకు పుట్టించిన ఛత్రపతి మహారాజ్ 1680 సంవత్సరం,  ఏప్రిల్ 3వ తేదీన మరణించారు.  2025 ఏప్రిల్ 3వ తేదీ అయిన ఈ రోజు గురువారం నాడు ఛత్రపతి శివాజీ మహారాజ్ 345వ వర్థంతి జరుపుకుంటున్నారు. ఈ సందర్భంగా ఛత్రపతి శివాజీ మహారాజ్ గురించి ఆసక్తికరమైన విషయాలు,  ఆయన మరణానికి దారి తీసిన సంఘటనల గురించి తెలుసుకుంటే..

శివాజీ భోంస్లే (1630-1680 CE) గా జన్మించిన ఆయన ఈ సంవత్సరం  ఫిబ్రవరి 18న ఆయన 395వ జయంతిని జరుపుకున్నారు  ఈరోజు ఆయన 345వ వర్ధంతిని జరుపుకుంటున్నాము.  1680, ఏప్రిల్ 3న, శివాజీ మహారాజ్ అనారోగ్య సమస్యల కారణంగా, తీవ్రమైన జ్వరం,  విరేచనాలతో బాధపడుతూ రాయ్‌గడ్ కోటలో మరణించారని చరిత్ర చెబుతోంది. ఈ రోజున, మహారాష్ట్రతో పాటు  ఇతర ప్రాంతాలలో సాంస్కృతిక కార్యక్రమాలు, ఊరేగింపులు,  నివాళుల ద్వారా శివాజీ మహారాజ్  వారసత్వాన్ని గౌరవిస్తున్నాయి.  

శివాజీ మహారాజ్ గురించి చాలా మందికి తెలియని నిజాలు..

ఛత్రపతి శివాజీ మహారాజ్ ఫిబ్రవరి 19, 1630న పూణే జిల్లాలోని జున్నార్ సమీపంలోని శివనేరి కోటలో జన్మించారు.

కొంతమంది శివుడి ప్రేరణగా ఈయనకు శివాజీ అని పెట్టారని చెబితే కొందరుపండితులు అతనికి స్థానిక దేవత అయిన శివాయ్ పేరు పెట్టారని చెబుతారు.

శివాజీ మహారాజ్ స్వరాజ్యాన్ని స్థాపించడం ప్రారంభించాడు.  అతని లక్ష్యం సంస్కృతంలో ఉన్న తన రాజ  ముద్రలో స్పష్టంగా పేర్కొనబడింది. షాహాజీ కుమారుడు శివాజీ రాజ్యం చంద్రవంకలా పెరుగుతూనే ఉంటుందని,  ఎల్లప్పుడూ ప్రజల సంక్షేమం కోసం పనిచేస్తుందని ఆ ముద్ర హామీ ఇచ్చింది.

స్వరాజ్యానికి పునాది వేయడానికి శివాజీ మహారాజ్  రాజ్‌గడ్, తోర్నా, కొండనా,  పురందర్ వంటి కోటలను స్వాధీనం చేసుకున్నాడు.

1656లో శివాజీ మహారాజ్ సతారా జిల్లాలోని జావాలిని స్వాధీనం చేసుకున్నాడు, ఇది వ్యూహాత్మక కారణాల వల్ల చాలా ముఖ్యమైన అంశంగా ఉంది. తరువాత  రైరీని తన ఆధీనంలోకి తీసుకున్నాడు, తరువాత దీనిని రాయ్‌గడ్ అని పేరు మార్చారు. దీన్ని శివాజీ మహారాజ్ తన   రాజధానిగా మార్చుకున్నాడు.

కొంకణ్ ప్రాంతంలోని మహులి, లోహగడ్, తుంగా, టికోనా, విసాపూర్, సోంగడ్, కర్నాల, తాలా,  ఘోసాల వంటి కోటలను కూడా ఆయన స్వాధీనం చేసుకున్నారు. శివాజీ మహారాజ్ అష్ట ప్రధాన మండల్‌ను ఏర్పాటు చేశాడు, ఇది ఎనిమిది మంది సలహాదారుల మండలి. వారు రాజకీయ,  ఇతర ముఖ్యమైన విషయాలలో శివాజీ మహారాజ్ కు  సహాయం చేసేవారు.

ఛత్రపతి శివాజీ మహారాజ్ ఓడరేవులు,  వ్యాపార నౌకలను రక్షించడానికి,  వాణిజ్యం,  కస్టమ్స్ నుండి డబ్బు సంపాదించడానికి ఒక నావికాదళాన్ని నిర్మించాడు. అతను 1665 లో తన మొదటి నావికా దండయాత్రను చేపట్టాడు.

శివాజీ మహారాజ్ విద్యకు ఒక చిన్న బృందం బాధ్యత వహించింది. ఆ బృందం అతనికి చదవడం, రాయడం, గుర్రపు స్వారీ, యుద్ధ కళలు,  మతపరమైన అధ్యయనాలను నేర్పింది. సైనిక శిక్షణ కోసం అతనికి ప్రత్యేక బోధకుడు కూడా ఉండేవారు.

జూన్ 6, 1674న, గగాభట్ అనే గౌరవనీయ పండితుడు అతనికి రాయ్‌గఢ్‌లో ఛత్రపతిగా పట్టాభిషేకం చేశాడు. ప్రత్యేక నాణేలు తయారు చేయబడ్డాయి - హోన్ అనే బంగారు నాణెం,  శివరాయ్ అనే రాగి నాణెం - పురాణగాథ శ్రీ రాజా శివఛత్రపతి అని చెక్కబడి ఉన్నాయట.

                                       *రూపశ్రీ.