హార్ట్ బీట్ ను సరి చేసే పేస్ మేకర్లు ----

మీకు పూర్తిగా అర్ధం కావాలంటే ఇక్కడ ఒక కధ చెప్పాలి.ఐ సి యు లో ఒక్క సారిగా గుండె ఆగిపోయిన హీరో. ఆందోళన లో వారి కుటంబ సభ్యులు.ఉత్కంట తో ప్రేక్షకులు --హడావిడిగా డాక్టర్స్ చక చకా పరుగెడుతున్నారు. ఏమయ్యిందో అని కుటుంబీకుల ఆందోళన. దేవుళ్ళకు మొక్క్కుకుంటుంది స్వామీ నాభర్త కోలుకుంటే కాలినడకన తిరుపతి వస్తాను అని మొక్కులు మొక్కుతారు. రక్త సంబంధం తల్లి తల్లడిల్లి పోతూ ణా కొడుకుని కాపాడు అంటు తన బిడ్డ ప్రాణం కోసం తల్లడిల్లి పోతుంది. ఇక్కడ డాక్టర్స్ ఐ సి యు లో ఒక ప్రత్యేక పరికరం తో చాతి పై ఒత్త్జిడి కలిగిస్తున్నారు.కాసేపటికి హీరో గుండె తిరిగి కొట్టుకుంటుంది . హీరో బతికాడు ప్రాణాపాయం తప్పింది. మీరు వెళ్లి చూడచ్చు అంటు డాక్టర్స్ చెప్పడం. వెంటనే కుటుంబ సభ్యులు బాబూ అంటూ ఏడుపులు పెడబొబ్బలునువ్వు బతికావు మాకు అంతే చాలు అనుకుంటూ ఆనంద బాష్పాలు రాలుస్తారు. ఇది కధ మాత్రమే కాదు వాస్తవంగా మనము ఆసుపత్రులలో చూసే సన్నీ వేసాలే కాని కాని కల్పితం కాదు వాస్తవం.అసలు ఇక్కడ మనము గ్రహించాల్సిన విషయం ఏమిటి అంటే ఒక్కసారిగా గుండె ఆగి పోవడానికి కారణం ఏమిటి అని మాత్రమే?భయం తో ఉన్నప్పుడో ,వేగంగా పరుగేత్తినప్పుడో గుండె వేగంగా కొట్టుకోవడం కొంచం ఆయాస పడడం సహజమే కానీ ఇవి ఏ వి కాకుండా లేకుండానే ఒక్కోసారి గుండె వేగంగా నిమిషానికి 2౦౦ సార్ల కు పైగా కొట్టుకుంటుంది.

ఎందుకు ఇలా...? 

ఉదాహరణకు పోవడమో లేదా ఎక్కడైనా విద్యుత్ వైర్లు తెగిపోవడమో, లేదా  స్విచ్ వేయగానే విద్యుత్ పరికరం పనిచేయక పోవడమో లేదా విద్యుత్ సరఫరా అందక వస్తువులు పాడయ్యి పోవడం లేదా లేదా షాట్ సర్క్యూట్ అయ్యిందని అనుకుంటాము దీనిక్శ్రానం గా ఒక్కో సారి విద్యుత్ పరికరాలు కాలిపోవడ మూ జరుగుతుంది. సరిగ్గా అలాగే మన గుండే లో కూడా జరుగుతాయి. గుండెలో కూడా విద్యుత్ వ్యవస్థ పనిచేస్తూ ఉంటుంది. ఇది విద్యుత్ ప్రేరణ లను ఉత్పత్తి చేయడం వల్లనే గుండె లబ్ డబ్ అంటూ కొట్టు కుంటూ ఉంటుంది. అది అలా కొట్టు కుంటేనే రక్తం ఊపిరి తిత్తుల నుంచి గుండెకి అక్కడి నుంచి శరీర భాగాలకు రవాణా కాగలదు. గుండె ఇలా కొట్టుకోవడా న్నే హృదయ స్పందనలు అని అంటారని అపోలో ఆసుపత్రికి చెందిన ప్రముఖ హృద్రోగ నిపుణులు డాక్టర్ ఎ శ్రీనివాస్ తెలుగు వన్ కు వివరించారు.గుండె సర్జరీల పై సమగ్ర అవగాహన ఉన్న డాక్టర్ శ్రీనివాస్ ఈ అంశాల పై పూర్తి అద్యయనం చేసినట్లు తెలిపారు. ఇందులో భాగంగా సాధారణంగా మనిషి గుండె 7౦ నుండి 8౦ సార్లు కొట్టుకున్యుంది. హృదయ స్పందనల రేటు 6౦ నుండి 1౦౦ సార్లు కొట్టు కోవడం కూడా నార్మల్ రేంజ్ ఇంతకన్నా ఎక్కువో తక్కువో ఉన్నప్పుడు సమస్య ఉన్నట్లు మనం వ్యాయామం చేసినప్పుడు పరుగేత్తినప్పుడు ఒత్తిడిలో ఉన్నప్పుడు ,భావోద్వేగాలకు  లోనై నప్పుడు ఈ స్పందనల వేగం పెరుగుతుంది. అయితే గుండెలో ఉండే విద్యుత్ వలయా ల్లో తేడా లు ఏర్పడినప్పుడు షార్ట్ సర్క్యూట్ లు అయినప్పుడు గుండె కొట్టుకునే రేటులో కూడా మార్పు వస్తుంది. హార్ట్ బీట్ లో ఈ ఎక్కువ తక్కువలు ఉన్నప్పుడు మాత్రమే హార్ట్ బీట్ లో సమస్యలు వస్తాయి.పైన పేర్కొన్న సమస్యలకు మూలకారణాలు ఇవే.

గుండె హార్ట్ బీట్ ను బట్టి అవి ఎవిభాగానికి చెందినవో ఎలా నిర్ధారిస్తారు?....

గుండె రేటు తగ్గితే బ్రాడ్ కార్దియా....

సాధారణ స్థాయి కన్నా చాలా తక్కువ స్థాయికి హృదయ స్పందన రేటు పడిపోయి నప్పుడు నిమిషానికి 6౦ కన్నా తక్కువగా గుండె కొట్టు కుంటుంది.ఈ సమస్యను బ్రాడ్ కార్దియా అంటారు. దీనివల్ల కళ్ళు తిరిగి పది పోతారు. ఈ సమస్య ఉన్నప్పుడు గుండెకు తగినంత విద్యుత్ ప్రవహించదు.దాని వల్ల విద్యుత్ ప్ర చొదనాలు తగినన్ని ఏర్పడక గుండె కొట్టుకునే వేగం తగ్గిపోతుంది. పొటాషియం, కాల్షియం, లాంటి లవణా లలో మార్పులు కిడ్నీ,ధై  రాయిడ్ , లాంటి సమస్యలు కొన్ని రకాల మందులు బిపి గుండె జబ్బులు, ఇందుకు కారణం కావచ్చు.కొన్ని సందర్భాలాలో ప్రత్యేకంగా ఏ కారణం లేకుండా కూడా రావొచ్చు.

బీట్ ఎక్కువైతే టాకీ కార్దియా....

హృదయ స్పందనలు రేటు నిమిషానికి 7౦ నుండి 8౦ ఉండాల్సింది చాలా ఎక్కువ అవుతుంది. నిమిషానికి 1౦౦ కన్నా ఎక్కువ సార్లు అత్యంత వేగంగా కొట్టుకుంటుంది దీన్ని టాకీ కార్డియా అంటారు దీని వల్ల గుండె దాదా అలసట కళ్ళు తిరగడం, హృదయ స్పందనలు ఒక క్రమ పద్దతిలో ఉండకుండా అసాధారణంగా ఉంటాయి. అదనపు విద్యుత్ వలయాలు ఏర్పడడం వల్ల ఇలా జరుగుతుంది. దీనికి కారణం పుట్టుకతోనే ఉండొచ్చు. లేదా వయసు రీత్యా వచ్చే మార్పులు భాగంగా విద్యుత్ ప్రచోదనా లలో తేడా రావచ్చు. ఇలా అదనపు విద్యుత్ వలయాలు ఏర్పడి. గుండె కొట్టుకునే వేగం పెరగడం వల్ల గుండె లోపల శోఇర్ట్ సర్క్యూట్ అవుతుందని డాక్టర్ శ్రీనివాస్ విశ్లేషించారు.

లీడ్ లెస్ పేస్ మేకర్లు --రకాలు....

మామూలుగా కొత్త ద్వారా పేస్ మేకర్ అమరిస్తే లీడ్ పేస్ మేకర్ పి పి ఐ -పేస్ మేకర్ ఇంప్లాన్ టేషన్ అంటారు. కోత  లేకుండా అమర్చే పేస్ మేకర్ ను లీడ్  లెస్ పేస్ మేకర్ అంటారు. వీటిలో అనేక ప్రక్రియలు ఉన్నాయి. కర్ణి కల సంకోచం 2౦% జటరికల సంకోచం శాతాని బట్టే గుండె పంపింగ్ సామర్ధ్యం ఆధార పది ఉన్యుంది. పేస్ మేకర్ అమర్చడం ద్వారా కర్ణికల 2౦% జట్ట రికల 8౦% సంకోచం కలిపి మొత్తం వంద శాతం శాతం జరిగే టట్లు గా చూస్తారు. లేదా కనీసం 8౦% జటరికల్ సంకోచం జరిగే తట్టుగా అయినా చూస్తారు.అంటే కనీసం 8౦% అయినా గుండె పంపింగ్ సామర్ధ్యం ఉండేలా చికిత్స చేస్తారని డాక్టర్ శ్రీనివాస్ వివరించారు.

రేడియో ఫ్రీక్వెన్సీ అబ్లేషణ్....

టాకీ కార్టియా సమస్యకు చేసే పరీక్షలో భాగం గా గుండె లోపలి విద్యుత్ వ్యవస్థను విశ్లేషిస్తారు. గుండె ఇ సి జి ని లోపలి భాగం నుంచి తీస్తారు.అంటే తోడ భాగం నుంచి కేధడర్ ద్వారా రక్త నాళం లోకి వైర్లను గుండె దగ్గరకి పంపి. గుండె లోపల దాని ఇ సి జి ని తీస్తారు. ఈ ఎలక్ట్రో ఫిజియా లజీ అధ్యనాలద్వారా అదనపు అసాధారణపు విద్యుత్ వలయం ఎక్కడుందో అధిక కనిపెట్ట వచ్చు. రేడియో ఫ్రీక్వెన్సీ అబ్లేషణ్ ద్వారా అదనపు విద్యత్ వలయాన్ని తొలగిస్తారు.అసాధారణం గా అదనం గా ఏర్పడిన విద్యుత్ వలయానికి అధిక ఫ్రీక్వెన్సీ కలిగిన రేడియో ఫ్రీక్వెన్సీ పంపించడం ద్వారా ఎక్కువ ఉష్ణోగ్రత వెలువడి ఆవలయం దెబ్బతింటుంది. త్స్ద్వారా వలయం తెగిపోతుంది. అందువల్ల సమస్య తగ్గు తుంది. ఈ పద్దతిలో లోకల్ ఎనేస్తీషియా ఇస్తే సరిపోతుంది ఆపరేషన్ కి రెండు గంటలు పడుతుంది.ఒకరోజు ఆసుపత్రిలో ఉండాల్సి రావచ్చు.

బీటింగ్ మారితే పేస్ మేకర్ తో సరి....

హృదయ స్పందనలో తేడాలు ఉన్నప్పుడు పేస్ మేకర్ అనే పరికరాన్ని అమర్చడం ద్వారా బీటింగ్ నార్మల్ స్థాయికి వచ్చేట్లు గా చేస్తారు. పేస్ మేకర్లలో చాలా రకాలు ఉన్నాయి అయితే రోగి వయస్సు ఆరోగ్య పరిస్థితులను బట్టి సరైన దాన్ని ఎంచుకుంటారు. ఇందుకోసం లోకల్ అనెస్తీషియా చాలు అనుఇ భుజం ఎముక క్లావికల్ కింద అనేస్తిషియా ఒక కొత్త పెట్టి చర్మం కింద పేస్ మేకర్ ని అమరుస్తారు. పేస్ మేకర్ గుండె కొట్టుకోడానికి కావాల్సిన కావాల్సిన విద్యుత్ ప్రచోదనలను అందిస్తుందని దీనిలోని వైర్లు గుండె స్పందనని ప్రేరేపిస్తాయి. ఇప్పుడు వైర్లు లేకుండా ఆ చిన్న కొత్త కూడా అవసరం లేకుండా కూడా పేస్ మకేర్ ను అమరుస్తున్నారు.

సింగల్ చాంబర్ పేస్ మేకర్....

కుడి జటరిక కండరం లో ఆర్ ఎ అపెండేక్స్ ఒక్క చోటే లీడ్ వైరు అవసరం లేకుండా పేస్ మేకర్ ను అమరిస్తే సింగిల్ చాంబర్ పేస్ మేకర్ అంటారు. ఎన్ ఎ నోఇద్ అవసరం లేకుండా విద్యుత్ ప్రేరణలు అక్కడే పెట్టి జతరికలు సంకోచించేందుకు ప్రేరణ కలిగిస్తాయి. ఈ ప్రక్రియ ద్వారా గుండె 8౦% సంకోచం చెందుతుంది. అసాధారణం గా వయస్సు ఎక్కువగా ఉన్న వాళ్ళకు కనీసం 8౦ %అయినా గుండె సామర్ధ్యం ఉండాలి. కాబట్టి ఇలాంటి వాళ్ళకు ఎక్కువగా ఈ ప్రక్రియ ద్వారా పేస్ మేకర్ ను అమరుస్తారు.

తాత్కాలిక పేస్ మేకర్....

శాశ్వత పేస్ మేకర్ ను అమర్చడానికి ముందు దీనిని అమరుస్తారు. అంటే శాశ్వత పేస్ మేకర్ అమర్చెంత వరకూ గుండె ఆగి ఆగిపో కుండాఉండడం కోసం తాత్కాలిక పేస్ మేకర్ ను అమరుస్తారు. మెడ లేదా కాలి రక్త నాళా ల గుండా లీడ్ ను పంపిస్తారు. దీనిని శరీరం బయటి నుంచి అమర్చి ఉన్న పేస్ మేకర్ కు అనుసంధానం చేస్తారు.అకస్మాతుగా గుండె స్పందన  వేగం తగ్గిపోవడం గుండె పోటు రావడం లాంటి సమస్యలు ఉన్నప్పుడు. కూడా పేస్మేకర్ వేస్తామని హృద్రోగ నిపుణులు డాక్టర్ ఎ శ్రీనివాస్ స్పష్టం చేసారు. ఇది అమార్చిన తరువాత సమస్య తగ్గితే ఇక శాశ్వత పేస్ మేకర్ అమర్చే అవసరం ఉండదు. అంటారు శ్రీనివాస్. ఇందు కోసం పొటాషియం,కాల్షియం,వంటి లవణాల లో మార్పులు కిడ్నీ ధై రాయిడ్ లాంటి సమస్యలు మందుల వంటి సెకండరీ కారణాలు ఉన్నప్పుడు తాత్కాలిక పేస్ మేకర్ తో సమస్య పోగొట్టవచ్చు. అప్పుడు శాశ్వత పేస్ మేకర్ తప్పనిసరిగా అవసరం అవుతుంది.

డ్యుయల్ చాంబర్ పేస్ మేకర్ డి డి డి ఆర్....

దీనిలో రెండు లీడ్స్ ను ఉపయోగిస్తారు.ఒక లీడ్ ను ఎన్ ఎ నోడ్ దగ్గర అంటే కుడి కర్ణిక ఱేణ్డాళేఆడ్ కుడి జటరిక కండరం లోకి అమరుస్తారు. ఈ విధానం లో వంద శాతం పంపింగ్ పునరుద్దరింప బడుతుంది. అంటే నార్మల్ గా సహజం గా ఆరోగ్యంగా ఉన్న గుండె కొట్టు కున్నట్లే ఇప్పుడు కూడా కొట్టుకుంటున్ దన్న మాట.కర్ణికలు,జటరికలు కలిసి వంద శాతం సంకోచం బీటింగ్ ఉంటుంది. కాబట్టి పంపింగ్, ఫంక్షనింగ్ కూడా వంద శాతం ఉంటుంది. ఇది చాలా ఖర్చుతో కూడుకున్నది కాబట్టి చాలా సందర్భాలాలో సింగిల్ చాంబర్ పేస్ మేకర్ అమరుస్తారు.బై వెంత్రి క్యులర్ పెసింగ్ బి ఐ వి పి పై న వివరించిన రెండు లేఅడ్స్ తో పాటు గా మూడవ లీడ్ ను కూడా దీనిలో అమరుతారు. మూడవ లీడ్ ను కరోనరీ సైనస్ ద్వారా  ఎడమ జటరిక లోకి నేరుగా అమ్రుస్తారని తెలిపారు. అప్పుడు విద్యుత్ వ్యవస్థ దాన్ని ప్రేరేపించి అది సంకోచించేలా చేస్తుందని పేర్కొన్నారు. రెండు వెంట్రికల్స్ జటరికలు ఒకే సారి సంకోచించ దానికి ఇది ఉపయోగ పడుతుంది. కొన్ని సార్లు కర్ణికలు, జటరికలు  వేరు వేరు   సమయాలలోసంకోచిస్తాయి. ఇలాంటప్పుడు రెండింటి మధ్య సమన్వయం. ఉండదు. తద్వారా పంపింగ్ తగ్గిపోతుంది. అందుకే వీటిని సమన్వయ పరిచి రెండూ ఒకేసారి సంకోచిం చేలాచేయడానికి బి ఐ వి పి చేస్తారు.

పవర్ జనరేట్ --ఎన్ ఎ నోడ్...

గుండె ఇలా కొట్టుకోడానికి ఒక ప్రేరణ కావాలి ఈ ప్రేరణ విద్యుత్ అయస్కాంత తరంగాల ద్వారా వస్తుంది. గుండెలో ఉండే ఎన్ ఎ నోడ్ దీనికి కేంద్రబిందువు దీన్నే సైనో ఎంట్రి యల్ 
నోడ్ అంటారు. ఇది కుడి కర్ణిక రైట్ ఎంట్రి యం లోపల ఉంటుంది. ఇక్కడి నుంచి విద్యుత్ ప్రేరణలు ఉత్పత్తి అవుతాయి అందుకే దీనిని పవర్ జనరేటర్ అంటారు.ఇక్కడ ఉత్పత్తి అయిన విద్యుత్ ప్రేరణలు కుడి జతరిక అపెక్స్ లో ఉన్న ఎ వి నోడ్ ఏ ట్రీ వెంట్రీ క్యులర్ నోడ్ దగ్గరికి చేరుతాయి.ఇక్కడ నుండి బండిల్ ఆఫ్ హిస్,తరు వాత పర క్యునే ఫైజర్లకు వాటి నుంచి గుండె కండరానికి ఈ ప్రేరణలు చేరుతాయి అప్పుడే గుండె కండరం ప్రేరణ చెంది సంకోచిస్తుంది. ఈ వలయం లో ఎక్కడ సమస్య ఉన్నా హృదయ స్పందన ల్లో తేడాలు వస్తాయని శ్రీనివాస్ విశ్లేషించారు.ఎన్ ఎ నోడ్ దగ్గర ఫైబ్రో సిస్ ఉంటె సి క్ సైనస్ సిండ్రోం అంటారు. ఎ వి నోడ్ దగ్గర ఫై బ్రోసిస్ ఉంటె ఎ వి బ్లాక్ అనీ దీనిని హార్ట్ బ్లాక్ అని అంటారని పేర్కొన్నారు .

ఆగిన గుండెకు డీ ఫైబ్రి  లే టర్....

గుండె పొట్ల వల్ల గుండె కండరం తో పాటు గా విద్యుత్ వలయాలు కూడా దెబ్బ తినచ్చు. తద్వారా షార్ట్ సర్క్యూట్ ఏర్పడు తుంది.దీన్ని వెంట్రీ క్యులార్ టాకీ కార్టీ యా అంటారు. ఇలాంటి సమయం లో అకస్మాతుగా పది పోతే వెంటనే హాస్పిటల్ కు తీసుకు వెళ్ళాలి . వీలై నంత త్వరగా చికిత్స ప్రారంభించాలి హాస్పిటల్ లోనే డీ ఫైబ్రి లెటర్ ద్వారా గుండెపై ఒత్తిడి కలిగిస్తూ ఆగిన గుండెను తట్టి లేపుతారు ఇప్పుడు ఇప్పుడు ఇంప్లాన్ టబుల్ డీ ఫైబ్రి లెటర్లు కూడా అందు బాటులో ఉన్నాయి.వీటిని చర్మం కింద అమరుస్తారు. గుండెలో షార్ట్ సర్క్యూట్ అయిన వెంటనే ఇది గుర్తిస్తుంది.అంతే కాక షాట్స్ ఇస్తూ సర్క్యూట్ ను పోగొడుతుంది.కూడా గుండె బలహీనం గా ఉన్న వాళ్ళకు ఇలా షార్ట్ సర్క్యూట్ అయ్యే వాళ్ళకు ఎలక్ట్రో ఫిజియాలజీ పరీక్షలు చేస్తే వాళ్ళకు ఇలా షార్ట్ సర్క్యూట్ అయ్యే అవకాశం ఎ మేరకు ఉందొ తెలిసిపోతుంది రిస్క్ ఉందని అంకున్నపౌడు ముందుగానే ఈ ఇంప్లాంటబుల్ డీ ఫైబ్రి లెటర్ ను అమర్చ వచ్చు. ఈ చికిత్స లన్నీ కూడా కొతలేకుండా తోడ రక్తనాళం ద్వారా పంపించి చేయగల ఆధునిక వైద్య పరిజ్ఞానం అన్బాతులో ఉంది.

కాంబో డి వైస్ బి ఐ వి పి -ఎ ఐ సి డి....

గుండె కండరం చెడి పోయినా  కండరం లో స్కార్  ఏర్పడినా,ఫైబ్రోసిస్ ఉన్నా డీ ఫై బ్రి లెటర్ అమర్చవచ్చు. ఫై బ్రోసిస్ తో పాటు మాయో కార్దియం గుండె కండరం దెబ్బతిని ,బీటింగ్ అబ్నార్మల్ గా ఉన్నా హృదయ స్పందనలో తేడాలు ఉంది పంపింగ్ కూడా తక్కువగా ఉంటె కాంబో డివైస్ పెడతారు అంటే బై వెంట్రీ  క్యులర్ పెసింగ్ డీ ఫైబ్రి లెటర్ రెండూ కలిసి ఉన్న డివైస్ ని అమరుస్తారు.